TANIM
Doğal deri, suni deri, kadife, keten, naylon vb. malzemelerden belirli bir modele göre standart veya
sipariş ayakkabı üreten kişidir.
GÖREVLER
Sağ ve sol ayak ölçülerini alarak, ölçülere uygun kalıplar hazırlar,
Doğal, yapay deri veya kumaştan ayakkabının sayası (saya, ayağı saran üst parça) ve astarını
uygun bir biçimde keser, Kestiği parçalara tıraşlama, yakma, kıvırma, yapıştırma işlemini yaparak,
sayayı oluşturan parça ile astarı birbirine diker, Kalıbın altına taban (kullanıldıkça yıpranan alt
parça) astarını çiviyle veya zımbayla tutturur, Parçaların eklenmesiyle oluşan sayayı kalıbın üzerine
takar, köseleyi kalıba sabitlenmiş sayanın altına tutturur, dikiş kanalı (herama) açar ve ökçeleri
yapar, takar, Fora, mekval, potuma ve gazuma dikişlerini yapar, Gerekli boya ve vernikleme
işleminden sonra ayakkabıyı kalıptan çıkararak içine topuk ve taban yastığını yerleştirir, Bağ ve
toka gibi aksesuarları takar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
Saya, fora, zımparalı freze, kalıp yapma, gerdirme (rezistanslı) makineleri, kesim presi, taban
yapıştırma presi (havle), çekiç, örs, tanalya (pense) falçata (bıçak), limati (eğe), kerpeten, kanca,
fora kaşığı, doğal deriler, suni deri, tekstil, PVC, termoplastik, çivi, ip, ökçeler, yapıştırıcılar ve boya
maddeleri, kesim bıçağı, masat, aksesuarlar, makas, dikiş iğnesi, sayacı bıçağı, freze bıçağı, zımparalar,
ütü kaşığı, fırça.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ayakkabı yapımcısı olmak isteyenlerin; El ve parmaklarında herhangi bir özrü olmayan, ellerini
ustalıkla kullanabilen ve el becerisine sahip olan, Şekilleri zihninde canlandırabilen, Nesnelerle
çalışmaktan hoşlanan, Göz, el ve ayaklarını aynı anda, dikkatli bir şekilde ve uyumlu olarak kullanabilen,
Toza ve kimyasal madde kokularına alerjisi olmayan kimseler olmaları gerekir. Ayrıca;
yaratıcılık,
MESLEKTE İLERLEMEyi kolaylaştıran bir özelliktir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ayakkabıcılar, ayakkabı üreten fabrika ve atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı; kimyasal madde
ve rahatsız edici koku içerir. Ayrıca kapalı, havasız ve kısmen gürültülüdür. Kullanılan kimyasal
maddeler, sağlığı bozucu durumlara neden olabilir. Çalışma ortamında; sayacı, dikişçi ve kesicilerle
işbirliği halindedir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Bu meslekte çalışma alanları; küçük ayakkabı atölyeleri, ayakkabı fabrikalarıdır. Kişi kendi işyerini
açabilir. Meslekte genellikle erkek eleman çalıştırılması söz konusudur. Ayakkabıcılık mesleğinde,
üretimin %80’ ine yakın bir bölümü ilkel ya da çok geri teknoloji ile yapılmaktadır. Bu durum sektörde
daha çok emek yoğun işgücünün çalışması sonucunu doğurmuştur. Hızla gelişen teknoloji bu
sektörü de etkilemekte ve üretim de yeni teknolojilerin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Yapılacak
seri üretimler ve kullanılacak modern makineler neticesinde günümüzde sektörde çalışan elemanların
işsiz kalmaları söz konusu olabilir. Bütün bunların yanında gelecekte bu meslekte yetişmiş ve
modern araç ve gereçleri kullanabilecek elemanlara ihtiyaç olacaktır. Bu niteliklere sahip meslek
elemanlarının işsiz kalmaları söz konusu olmayacaktır. Ayrıca yeterli sermaye ve deneyime sahip
meslek elemanları kendi işyerlerini açabilirler.
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi, mesleki eğitim merkezlerinde verilmektedir. Yeterli sayıda çırak müracaatı olması
durumunda, tüm mesleki eğitim merkezlerinde ayakkabı yapımcılığına yönelik eğitim programları
düzenlenmektedir. Ayrıca; Endüstri Meslek Liselerinin “Ayakkabıcılık” bölümlerinde teknisyenlik
düzeyinde mesleğin eğitimi verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için; En az ilköğretim okulu mezunu olmak, 14 yaşını doldurmuş
19 yaşından gün almamış olmak, ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık
eğitimden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki
eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir. Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin
gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak, Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık
sözleşmesi imzalamak gereklidir. Meslek liselerinde sunulan eğitimden yararlanabilmek için
ilköğretim okulu mezunu olmak ve okulca belirlenen giriş koşullarına uygun olmak gerekmektedir.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleki Eğitim Merkezlerinde mesleğin eğitim süresi lise veya daha üst düzeyde genel eğitim
görmüş olanlarda 1,5 yıl, ilköğretim mezunu olanlarda ise 3 yıldır. Eğitim süresi endüstri meslek
liselerinde 3 yıldır. Endüstri meslek liselerinde uygulamalı derslerin eğitimi haftanın 3 günü işletmelerde,
2 günü ise okulda teorik meslek eğitimi verilmektedir. Öğrenciler bu sürede, lise genel
kültür dersleri yanında Teknik Resim, Malzeme Bilgisi, Meslek Teknolojisi, Bilgisayar Laboratuarı,
Modelcilik, Istampa ve Atölye olmak üzere teorik, teknik ve uygulamalı dersler alırlar.
MESLEKTE İLERLEME
Meslekte usta ve usta öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Mesleki eğitim merkezlerinden
kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler.
Ayakkabı yapımcısı mesleğinde ustalık eğitimi çalışma süresi 2 yıldır. Ustalık belgesine sahip
olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak
çalıştırması için de “Usta Öğretici” belgesine sahip çalışanın olması zorunludur.
Fabrikalarda çalışanlar işyerinin hizmetiçi eğitimine katılarak ustabaşı unvanını alabilirler.
BENZER MESLEKLER:
Modelci, Ayakkabı tamircisi, Sayacı, Kesici, Dikici, Saraç, Frezeci.
BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU
Meslek eğitimi boyunca mesleki eğitim merkezlerine devam eden öğrenciler, yaptıkları çıraklık
sözleşmesi gereği en az asgari ücretin %30’u oranında aylık ücret almaktadırlar. Bu miktarın üzerindeki
bir ücret ise işveren ve çırak arasında yapılan sözleşme ile mümkündür. Pratik eğitimleri
boyunca iş kazası, iş riski ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır. Ustaçırak
yönteminde ise anlaşma sonucu haftalık ücret alabilirler. Bu ücret mesleki deneyime paralel
olarak artar. İşyerlerinde uygulamalı eğitimleri esnasında meslek lisesi öğrencilerine de asgari
ücretin %30’u oranında bir ücret ödenmektedir. Mesleki eğitim sonrasında iş piyasasında asgari
ücretle iş bulunabilir. Bu miktar deneyime paralel olarak artmaktadır. Büyük işyerlerinde çalışan
ve sendikalı olan meslek elemanlarının kazançları toplu sözleşme ile belirlenmektedir. Kendine ait
işyeri olan meslek elemanlarının kazanç durumu aldıkları siparişe göre değişkendir.
DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER
İlgili Eğitim Kurumları, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Meslek Danışma Merkezi, Bünyesinde
Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri.