0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Temel olarak iki farklı teleskop vardır, bunların her ikisi de, güneş sisteminizdeki uydular gibi uzak cisimleri gözlemek amacı ile tasarlanmışlardır.
İki tür sınıflandırma şöyledir.

(1) Görüntü oluşturmak için merceklerin bir bileşimini kullanan kırıcı teleskoplar,
(2) Görüntü oluşturmak için bir mercek ve eğri bir ayna kullanan yansıtıcı teleskop.

Şekil 7.4’te çizilen teleskop, kırıcı bir teleskoptur. İki mercek öyle düzenlenir ki, objektif, göz merceğinin odak noktasının çok yakınında, uzak cismin ters ve gerçek bir görüntüsünü oluşturur. Ayrıca şekil 7.3’deki Hg’ deki görüntüsü, objektifin odak noktasında oluşur, çünkü cisim esas olarak sonsuzdadır.

Böylece iki mercek, teleskop tüpünün uzunluğuna karşılık gelen fo + f mesafesi kadar ayrıktırlar. Göz merceği nihai olarak Hg′ de, Hg’deki görüntüsünün büyütülmüş, ters çevrilmiş bir görüntüsünü oluşturur. Hg ve Hg′ sırası ile objektif ve göz merceğinin oluşturdukları görüntülerdir.

İnce kenarlı bir mercekte cisim ve görüntü uzaklıklarını veren bağıntı;
f = Dc.Dg /(Dc +Dg) …………………………………. 6.3
f : Merceğin odak uzaklığı
Dc: Cismin merceğe olan uzaklığı
Dg: Görüntünün merceğe olan uzaklığı

Şekil 7.3: Bir kırıcı teleskopun diyagramı, cisim sonsuzdadır.

Cismin sonsuzda olması, görüntünün sıfır ‘0’ uzaklıkta olmasını gerektirir. Bu f uzunluğunun sonsuza göre sıfır olması anlamındadır.

Örnek 1: Odak uzaklığı 10 cm ve 20 cm olan iki yakınsak mercek, Şekil 7.4’de aynı eksen üzerinde ve aralarında 20 cm uzaklık bulunmaktadır. Bir cisim birinci merceğin 15 cm önüne yerleştiriliyor. Son görüntünün yerini ve sistemin büyütmesini bulunuz.
Çözüm: Önce ikinci merceği ihmal ederek birinci mercek için görüntünün yerini buluruz:
1 / Dc + 1 / Dg = 1 / f …………………………..6.4
1 / Dc + 1 / Dg = 1/f1 è 1 /15 +1 /Dg =1 / 10
Dg = 30 cm
burada Dg birinci mercekten itibaren ölçülür. (Dc , cisim mercek uzaklığı; Dg görüntü mercek uzaklığı)

Dg , iki mercek arasındaki mesafeden daha büyük olduğu için, birinci merceğin görüntüsünün, ikinci merceğin 10 cm sağında olduğunu görürüz. Bunu, ikinci mercek için cisim uzaklığı olarak alırız. Yani, mercek denklemini Dg=10 cm olan ikinci merceğe uygularız; burada mesafeler, odak uzaklığı 20 cm olan ikinci mercekten itibaren ölçülür.

1 / Dc + 1 / Dg = 1 / f2 è 1 / (-10) + 1 / Dg = 1 / 20
Dg için çözülünce Dg= 20/3 cm verir. Yani, son görüntü ikinci merceğin 20/3 cm sağında oluşur.

Şekil 7.4: Örnek (1) için. İki yakınsak merceğin birleşimi.

Her bir merceğin ayrı ayrı büyütmesi,
M1 = -Dg1 / Dc1 = -30 / 15 = -2 …………………………….6.5
M2 = -Dg2 / Dc2 = -(20/3) / – 10 = 2/3
ile verilir. İki merceğin toplam büyütmesi,
Mt =M1.M2 ………………………………………….. …….6.6
Mt = (-2) . (2/3) = – 4/3 = 1,33’ dir. 1,33 değeri ilk cismin görüntüsünün 1.33 katı ve (-) işareti de şeklin ters döndüğünü gösterir. Bundan dolayı; son görüntü gerçek, ters çevrilmiş ve büyümüştür.

Örnek 2: Odak uzaklığı 20 cm olan bir ince kenarlı mercekten bir cisim; 50 ve 10 cm uzağa konduğu zaman, görüntü nerede ve nasıl oluşur?

Çözüm: Odak uzaklığı ile görüntü uzaklığı ve cismin uzaklığını veren bağıntı,
f = Dc.Dg /(Dc +Dg)
20 = 50.Dg / ( 50 +Dg)
20.(50+Dg) = 50.Dg è -30Dg = -1000
Dg = -1000/(-30) =33cm. Görüntü gerçek ve odağın dışında oluşur.
f = Dc.Dg /(Dc +Dg)
20 = 10.Dg / (10+Dg)
20.(10+Dg) =10.Dg è 10Dg = -200
Dg = -200 / 10 = -20cm.

Görüntü sanal ve mercek ile cisim arasında oluşur.