Sual: Evladın ana-baba üzerindeki hakları nelerdir?

CEVAP

Evladın, ana-baba üzerinde hakları vardır. Bazıları şöyledir:

1- İleride, çocuk annesiyle kötülenmemesi için, evladına anne

olacak kızı, iyi yerden seçmelidir. Saliha olmasına dikkat etmelidir!

2- Çocuğa iyi isim koymalıdır! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Çocuğa güzel bir ad koymak, evladın baba üzerindeki

haklarındandır.) [Beyheki]

Ahmed, Muhammed, Mahmud gibi Peygamber efendimizin

isimlerini koymalıdır! Allahü teâlâ, (Habibimin isminde olan

müslümana azap etmeye hayâ ederim) buyurdu. Resulü de, (Üç

oğlu olup da, birine benim adımı vermeyen, cahillik etmiş olur)

buyurdu. (Taberani)

3- Çocuğu güzel terbiye etmelidir! Hadis-i şeriflerde buyuruldu

ki:

(Çocuğu güzel terbiye, evladın babasındaki haklarındandır.)

[Beyheki]

(Evladınıza ikram edin, onları edepli, terbiyeli yetiştirin!)

[İbni Mace]

(Çocuğu terbiye etmek torunlara sadaka vermekten daha

sevaptır.) [Tirmizi]

4- Çocuğa karşı şefkatli davranmalıdır! Peygamber efendimiz

aleyhisselam, torununu öperken birisi görüp, (Ya Resulallah, benim

on çocuğum var, hiç birini öpmem) dedi. Ona, (Merhamet etmeyen

merhamet bulamaz) buyurdu. (Buhari)

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Çocuklarınızı çok öpün, her öpmenizde Cennetteki

dereceniz yükselir.) [Buhari]

(Çocuk kokusu Cennet kokusudur.) [Taberani]

5- Çocuklara beddua etmemelidir. İbni Mübarek hazretleri,

çocuğunu şikayet edene, (Çocuğa beddua ettin mi?) dedi. O da,

evet deyince, (Çocuğun ahlakını sen bozdun) buyurdu.

6- Çocuklara iyilik etmelidir! Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Evladınıza ikram edin, ana-babanın sizde hakkı olduğu

gibi, evladınızın da sizde hakkı vardır.) [Taberani]

7- Çocuğu helal gıda ile beslemelidir! Haram gıdanın etkisi

çocuğun özüne işler, çocukta uygunsuz işlerin meydana gelmesine

sebep olur. Hadis-i şerifte (Yiyip içtikleriniz helal, temiz olsun!

Çocuklarınız, bunlardan hasıl olur) buyuruldu. (R.Nasıhin)

8- Babanın, çocuklarına ilim, edep ve sanat öğretmesi farzdır.

Önce, Kur’an-ı kerim okumasını öğretmelidir. Sonra imanın ve

İslam’ın şartlarını öğretmelidir. Yedi yaşından itibaren namaz

kılmaya alıştırmalıdır! Dünya ve ahirette kurtuluş ilimledir. Çocuğu,

din bilgilerini öğrendikten sonra, okula göndermeli, lise ve üniversite

tahsili yaptırmalıdır. Dinini öğrenmeden mektebe gönderilirse, artık

bunları öğrenecek vakit bulamaz. Din düşmanlarının tuzaklarına

düşüp, onların yalanlarına aldanır. Dinsiz ve İslam ahlakından

mahrum olarak yetişir. Dünya ve ahirette felaketlere sürüklenir.

Millete zararlı olur. Kendine ve başkasına yapacağı kötülüklerin

günahları, ana-babasına da yazılır. Çocuğunu, din bilgilerini

öğretmeden önce, kâfir ve Hıristiyanların mekteplerine göndermenin

büyük zararları, İrşad-ül-hiyara kitabında yazılıdır.

9- Çocuk akıl baliğ olup evlendikten sonra ona şöyle demelidir:

(Evladım, seni terbiye ettim. Okutup, evlendirdim. Dünyada

bir felakete, ahirette azaba uğramaktan Allahü teâlâya sığınırım.

Aklını başına topla, buna göre çalış!) [İ.Hibban]

10- Ahnef bin Kays hazretleri buyurdu ki:

(Çocuklar için zorluklara katlanmalı, onların ayakları altında

yumuşak yer, başları üstünde gölge olmalıyız! Onlara sert

davranmayalım ki bizden uzaklaşmasınlar. Bizden usanıp

ölümümüzü beklemesinler. Uygun isteklerini yerine getirmeli,

hiddetlenirlerse teskine çalışmalıyız!)

11- Çocuklar arasında adalete riayet etmelidir. Hadis-i şerifte

buyuruldu ki:

(Hediye verirken çocuklarınız arasında eşitliğe riayet

ediniz!) [Taberani]

12- Fudayl bin Iyad hazretleri buyurdu ki:

(Ana-babasına iyilik eden, akrabasını ziyaret eden, din

kardeşine ikramda bulunan, çoluğu çocuğu ve hizmetçisi ile iyi

geçinen, dinini koruyan, malını iyi yerlerde harcayan, dilini tutan,

gözünü haramlardan koruyan, fuzuli işlerden uzak duran ve Rabbine

ibadet eden mürüvvet ehlidir.)

13- Baba, yapmayacağını zannettiği emri çocuğuna

söylememelidir. Söyleyip de onu itaatsizliğe sürüklememelidir. Salih

zatın birisi, oğlundan hiçbir şey istemezdi. Sebebi sorulunca, (Bir

şey istediğim zaman, oğlumun bana karşı gelmesinden korkarım.

Karşı gelince, Cehenneme müstahak olur. Ben de oğlumun ateşte

yanmasına razı olamam) buyurdu. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Şunlar, saadet alametidir: Saliha hanım, itaat eden

çocuklar, salih arkadaş.) [Hakim]

Çocuğun da hakkı var

Bir adam, Hazret-i Ömer’e, oğlunu şikayet eder. Hazret-i Ömer,

bu kimsenin oğluna der ki:

– İmandan sonra birinci vazifemiz ana babanın kalbini

kırmamaktır. Onlar ne kadar kötü olsalar da, yine her şeyin üstünde

hakları vardır. Onların kalbini kıranın ibadeti kabul olmaz. Müslüman

doğmamıza ve Müslüman yetişmemize sebep olan ana babamızın

kalbini kırarsak Cennete nasıl gireriz? Onlar bize hakaret etse de,

yalvararak gönüllerini almamız lazımdır. Müslüman ana babamız,

bizden razı olmadıkça, Allahü teâlânın sevdiği kulu olmak çok

zordur.

Çocuk Hazret-i Ömer’e der ki:

– Ya Emir-el-müminin, söylediklerini aynen kabul ediyorum.

Fakat çocuğun ana babası üzerinde hiç mi hakkı yoktur?

Hazret-i Ömer buyurdu ki:

– Evet çocuğun da hakkı vardır. Evlenirken çocuklarına anne

olacak kızı veya kadını iyi aileden seçmesi, çocuğa güzel bir isim

koyması ve dinini öğretmesi gerekir.

Çocuk, Hazret-i Ömer’e şöyle cevap verdi:

– Babam, bana terbiye nedir öğretmedi. Anam ise, zenci bir

Mecusinin kızı idi. İsmimi “Karaböcek” koymuş ve Allah’ın

kitabından bana bir harf bile öğretmedi. Maalesef dinim hakkında

hiçbir şey bilmiyorum.

Hazret-i Ömer, çocuğun babasına dedi ki:

– Gelmiş, bir de bana oğlunu şikayet ediyorsun; halbuki sen

onun hakkını çiğnemiş ve o sana kötülük etmeden, sen ona kötülük

etmişsin.

Sual: Bazı kimseler, “Çocuk din dersini, ancak lise, hatta

üniversiteyi bitirince öğrenmelidir. Daha önce öğrenirse aklı karışır.

Fen bilgilerini öğrenmesi ve inanması zor olur” diyorlar. Çocuğa

küçükken dinini öğretmek gerekmez mi?

CEVAP

Fen bilgisi din bilgisinden ayrı değildir. Fen bilgisi İslami ilimlerin

bir koludur. İslami bilgileri öğrenen fen ilimlerini de öğrenir. Her

Müslüman, çoluk çocuğuna ve emri altında bulunanlara dinini

öğretmekle sorumludur. Bir hadis-i şerif meali:

(Hepiniz, bir sürünün çobanı gibisiniz. Çoban sürüsünü

koruduğu gibi, siz de evinizde ve emriniz altında olanları

Cehennemden korumalısınız! Onlara Müslümanlığı

öğretmezseniz, mesul olursunuz.) [Müslim]

Bir âyet meali de şöyledir:

(Ey iman edenler, yakıtı insan ve taş olan Cehennem

ateşinden kendinizi ve çoluk çocuğunuzu koruyun.) [Tahrim 6]

İyiliğe de, kötülüğe de sebep olanlar, yaptıkları işe ortak olurlar.

Üç hadis-i şerif meali:

(Dinimizde iyi bir çığır açan, bununla amel edenler gibi

sevaba kavuşur, onların sevabından da hiçbir şey eksilmez.

Kim de, dinimizde kötü bir çığır açarsa, onların günahı, ona da

verilir, o kötü yoldakilerin günahından hiçbir şey eksilmez.)

[Müslim]

(Hayra delalet eden [yol gösteren, sebep olan] o hayrı yapan

gibi sevaba kavuşur.) [Taberani]

(Bir Müslümanın evladı ibadet edince, kazandığı sevap

kadar, babasına da verilir. Bir kimse, çocuğuna dinini

öğretmeyip, günah olan şeyler öğretirse, bu çocuk ne kadar

günah işlerse, babasına da o kadar günah yazılır) [S. Ebediyye]

(Ağaç yaşken eğilir) ve (Demir tavında dövülür) gibi ata sözleri

meşhurdur. Her şey zamanında yapılır. Bir hadis-i şerif meali:

(Çocukken öğrenilen şey, taş üzerine kazılan nakış gibi

kalıcıdır. Yaşlandıktan sonra öğrenmeye kalkması ise, su

üzerine yazı yazmaya benzer.) [Hatib]

Bu bakımdan çocuklarımıza ilkönce, dinimizin emir ve

yasaklarını ve Kur’an-ı kerimi öğretmeliyiz. Daha sonraya

bırakmamalıyız. (Helekel-müsevvifun) hadis-i şeriftir. Anlamı ise,

(Hayırlı işlerinizi hemen yapın. Yarına bırakmayın, yoksa helak

olursunuz) demektir. Hayırlı işlerin birincisi ve en önemlisi çoluk

çocuğuna İslamiyet’i öğretmektir. Her Müslümanın bu birinci görevi

hemen yapması, yarınlara bırakmaması gerekir.