Sual: Eskiden halkın, padişaha “Kulunuz” diye kendini takdim
ettiği, padişahın da halka, “Kulum” dediğini işitiyoruz. Yalnız Allah’a
kul olunmaz mı?
CEVAP
Bazı kelimeler birkaç manaya gelir. Cümledeki yerlerine göre
manaları değişir. Kul, mahlûk, insan, köle, bende, emir altında
bulunan, tâbi, mensup gibi manalara gelir.
Sultana bağlı askerlere Kapı kulu denirdi. Bende kelimesi de kul
demektir. Bendeniz, kulunuz demektir. Bu tabir bugün bile tevazu
ifadesi olarak kullanılmaktadır. Padişahlar, tebeasından olan sadık
yardımcıları için “Kulum” tabirini kullanırlardı. Burada kulum, sağ
kolum demektir.
Mevla kelimesi de yedi manaya gelir. Meşhur olan üç manası
ilah, köle ve efendi demektir.
(Mevlamızın rahmeti boldur) cümlesinde mevla, ilah
manasındadır.
(Mevlana Halid-i Bağdadi, Mevlana Celaleddin-i Rumi kıymetli
zatlardır) cümlesindeki mevla kelimesi, efendi demektir. Mevlana,
efendimiz demektir.
(Hazret-i Bilal, Hazret-i Ebu Bekrin mevlası idi) cümlesinde
mevla, azat edilmiş köle manasına gelir.
Bunun gibi bir çok kelime kullanıldığı yere göre mana alır.
Sultanlar veya diğer büyük zatlar hakkında şanlarına yakışmayan bir
şey duyunca, işin aslını öğrenmeden onlara su-i zan etmemelidir.