Sual: Eskiden halkın, padişaha “Kulunuz” diye kendini takdim

ettiği, padişahın da halka, “Kulum” dediğini işitiyoruz. Yalnız Allah’a

kul olunmaz mı?

CEVAP

Bazı kelimeler birkaç manaya gelir. Cümledeki yerlerine göre

manaları değişir. Kul, mahlûk, insan, köle, bende, emir altında

bulunan, tâbi, mensup gibi manalara gelir.

Sultana bağlı askerlere Kapı kulu denirdi. Bende kelimesi de kul

demektir. Bendeniz, kulunuz demektir. Bu tabir bugün bile tevazu

ifadesi olarak kullanılmaktadır. Padişahlar, tebeasından olan sadık

yardımcıları için “Kulum” tabirini kullanırlardı. Burada kulum, sağ

kolum demektir.

Mevla kelimesi de yedi manaya gelir. Meşhur olan üç manası

ilah, köle ve efendi demektir.

(Mevlamızın rahmeti boldur) cümlesinde mevla, ilah

manasındadır.

(Mevlana Halid-i Bağdadi, Mevlana Celaleddin-i Rumi kıymetli

zatlardır) cümlesindeki mevla kelimesi, efendi demektir. Mevlana,

efendimiz demektir.

(Hazret-i Bilal, Hazret-i Ebu Bekrin mevlası idi) cümlesinde

mevla, azat edilmiş köle manasına gelir.

Bunun gibi bir çok kelime kullanıldığı yere göre mana alır.

Sultanlar veya diğer büyük zatlar hakkında şanlarına yakışmayan bir

şey duyunca, işin aslını öğrenmeden onlara su-i zan etmemelidir.