Kışın yapraklarını döken, yazın mavimsi mor, beyaz renkte, kokulu ve 30 cm’e yaklaşan salkımlar oluşturacak şekildedir.
Çelik ve daldırma ile üretilir.
Kuvvetli rüzgarlardan korunaklı yerlerde iyi yetişir.
Su isteği çoktur, yaşlı bitkilerde daha azdır.
Salkım (Wisteria) Çiçeğinin Genel Özellikleri:
Bilimsel Sınıflandırma;
Alem: Plantae
Şube: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Fabales
Familya: Fabaceae
Botanik adı: Wisteria
Türkçe adı: Salkım
Ana yurdu Çin olan mor salkım, baklagillerden bir sarmaşıktır. Boyu 20-30 metreye kadar varabilir. Çiçekleri salkım durumunda, mavi-mor, beyaz ya da soluk pembe renklidir. Salkımlar 15-30 cm boyunu bulabilir. Bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Çeşitlerine göre yılda 2 kez çiçek açar, nisan ve haziran ayının ortalarına doğru açar ve yaz boyu açmaya devam eder. Baharda açan ve yazın açan çiçeklerinin farkı: Baharda açan çiçeğinin rengi daha açıkken, yazın açanın rengi daha koyudur. Baharda çiçekleri daha fazladır, yazın ise çiçekleri daha azdır. Baharda yapraklanmadan çiçeklenir, yazın ise çoktan yapraklanmıştır ve ondan sonra çiçeklenir. Baharda salkımı büyük iken, yazın biraz daha kısadır. Çiçeklenmenin ardından bakla şeklinde meyve yapar içinde 1-3 tohum bulunur, meyvesini iklimine uygun yerlerde yapar her yerde yapmayabilir.
Çeşitlerine göre hoş, güzel ve mükemmel derecede kokuları vardır. Çiçekleri solsa bile kokmaya devam eder. İlk çiçekleri yapraklanmadan önce açar.
Resim: katmerli mor salkım çiçeği
Önemli kültür formları ve çeşitleri şunlardır:
Resim: Beyaz mor salkım (W.F Longissima Alba)
Mor salkım bitkisinin peyzajda kullanımı:
Mor salkım fidanı park, bahçe ve yol kenarlarında kullanılmaktadır. Genellikle bir nesneye dolandırılır veya çardaklara sardırılarak kullanılır.
Mor salkım toprak isteği ve gübreleme:
Mor salkımlar toprak konusunda fazla seçici değildir. İyi ve gübrelenen toprakta aşırı azgın büyür öyle ki baş etmek zordur. Kuvvetli büyüdüğü bu zamanlar her ay budama yapmak gerekebilir. Mor salkım fidanını saksıda da yetiştirebilirsiniz, saksıda yetiştirecekseniz süzek yapıda iyi bahçe toprağı kullanmalısınız. Genelde orta ve hafif asitli, nötr ve hafif alkalinli topraklar uygundur. Saksılarda fazla killi veya fazla kumlu topraklar iyi olmaz. Humus katkılı organik bahçe toprağı ile mor salkım fidanınızı çoşturabilirsiniz, iyi yanmış koyun gübresi yada solucan gübresi de karışıma karıştırılabilir.
Bahçede dikili mor salkım bitkinizin gelişimi zayıfsa ilkbahar başında dibini güzelce çapalayıp toprağı iyi yanmış koyun gübresi veya solucan gübresi ile karıştırın. Bu şekilde bitkiniz şımarmaya hazır olacaktır.
Mor salkımınız çiçek açmayıp yaprağa gidiyorsa mor salkım fidanınız henüz ufak olabilir. Fakat fidanınız büyüdü ama yine çiçek vermiyorsa toprağınız da azot fazlalığı var demektir. Bunun için çiçeklenmeyi arttırmak ve hızlandırmak için potasyum ve fosforlu gübreler kullanın. Çiçeklerini açması aynı zamanda güneşi görmesi ve yaşlanmasıyla ilgilidir.
Mor salkım iklim isteği:
Mor salkım bitkisi günlük en az 4-5 saat güneş alan güneşli ya da yarı aydınlık ortamlarda yetişir. Çok gölgeyi sevmez. Rüzgardan korunaklı bir yere dikilmelidir. Hava kirliliğinden etkilenmez. Ülkemizin çoğu bölgesine rahatlıkla uyum sağlayabilir. Kışın -15 dereceye kadar dayanır. Çeşitlerine göre bu dayanım artmaktadır. Çiçeklerini açmak için hazırlanırken don olursa o yıl çiçeklerini açmaya bilir.
Mor salkım budama:
Bitki budanma dan da çok güzel dağınık bir form alır. Sarılıcı bir bitki olduğundan sarılması için desteğe ihtiyacı vardır. Çardak ,veranda, tahta gibi yerlere sardırılarak güzel bir görünüm sağlayabilirsiniz.
Genelde yılda 2 kez budanır. Birincisi çiçekleri geçtikten sonra ikincisi ise yaz sonu veya kış sonu yapılır. Kışın budanırken yan dallardan 2 göz bırakılır. Bütün bir yıl içinde yan dalların çoğalmasını engellemek için birkaç kez budanır. Bahar ve yaz budamaların da yeni sürgün dalları 5 yaprak kalacak kadar kısaltılmalı. Kış mevsimi hafif ve kısa süren yerlerde ilkbahardan sonbahara kadar birkaç kuvvetli budama yapılması gerekebilir. Birde sonbahar sonunda dal uçları budaması var. Kış ortası ile sonu arasında kuvvetli bir budama yapılabilir. Dallar 2 – 3 göz üzerinden kalacak şekilde budanır. Bazı dallar dipten kesilir, dallar da seyrekleştirme yapılmalı ki çiçeklenmesi estetik görünümlü olsun.
Mor salkımları tek gövde halinde 1,5-2 m büyümesine müsade edilerek ağaç formunda da yetiştirilebilir. Bunun için tek gövde halinde büyüyen fidanın tüm yan dalları alınır. istenilen seviyeye geldikten sonra tepe budaması yapılır üst kısımdan bir kaç sürgün vermesiyle bu sürgünleri belli zamanlarda uç alınmasıyla tepede dallanma sağlanır ve bu şekilde zamanla ağaç görünümünde mor salkımınız olmuş olur..
Resim: Wisteria floribunda Black Dragon Ağaç Formu
Mor salkım çoğaltma yöntemleri:
Mor salkımlar tohumla çoğaltılabilse de tohumdan çiçek açma süresi çok uzun olduğundan çok tercih edilmez. Çelik yöntemiyle kolayca çoğaltabilirsiniz. Ayrıca basit daldırma, kök çeliğiyle çoğaltma, aşıyla çoğaltma ve kökten ayırmayla çoğaltma yapılabilir.
Çelikle çoğaltma kış sonunda bitkilerde uyanma başlamadan önce yapılmalı. Geçen yaz gelişmiş odunlaşmış 20 cm lik dal alınarak çeliğin üçte ikisini toprağa gömerek kolayca köklenir. Çelikten süren filizlerin canlılığı 6 hafta devam etmişse köklendiği kesindir diyebiliriz. Burada bir yaz iyice büyüyen mor salkım fidanı son bahar veya kış sonu sökülerek istediğiniz yere taşıyabilirsiniz.
Fidanlıklarda üretimi için çelikler haziran sonu, temmuz başında hazırlanır herhangi bir hormon uygulamanın gereği yoktur. Çelikler 2 kısım peat + 1 kısım kum karışımına dikilirler. Dikimden 6–7 hafta sonra % 80–90 oranında köklenme görülür. Köklenen çelikler 10’luk saksılara dikilerek seralara alınır. Takip eden ilkbahara kadar bitkilerde büyüme görülmez. İlkbaharda 12’ lik saksılara alınarak açık alanda geliştirilirler. Bitkiler daima topraklı olarak şaşırtılmalıdır, aksi halde tutma oranı çok düşer.
