Anavarza Kalesi, Anavarza; Kadirli, Ceyhan ve Kozan ilçe sınırlarının kesiştiği yerde, Kozan sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ceyhan’a 35 km. uzaklıkta, Ceyhan-Kozan sınırında bulunan örenyeri. Çevresi mesire yeri olarak kullanılır.
Kilikya ovasının önemli merkezlerinden olan Anavarza’nın antik kaynaklarda adı Anazarbos, Anazarba, Aynızarbaveya Anazarbus olarak geçer. Adana’nın yaklaşık 70 km. kuzeydoğusunda, Dilekkaya köyündeki antik şehir, Sunbas çayının Ceyhan ile birleştiği yerin 8 km. kuzeyinde ada gibi yükselen bir tepe üzerindedir.
Kale ve şehrin, MÖ. IX. yy.da Kilikya’yı ele geçiren Asurlular tarafından kurulduğu ya da eski bir yerleşimin üzerine inşa edildiği tahmin edilmektedir. Antik Anavarza şehrinin kesin olarak bilinen tarihi ise, MÖ 1. yy.da İmparator Augustos’un (MÖ 27 – MS 14) Anavarza’yı Roma İmparatorluğu’na bağlamasıyla başlar. Şehir, Roma İmparatorluğudevrinde bölgenin önemli merkezlerinden biri olmuş ve kentte İmparator şerefine büyük anıtlar yaptırılmıştır.
Ancak, Asurlular tarafından kurulduğu iddiasına şüphe ile bakan tarihçiler de mevcuttur. Bu görüşe göre; AsurlularınÇukurova’ya 50 – 60 yıl gibi kısa bir süre hâkim oldukları ve bölgeyi sömürge olarak kullandıkları göz önüne alınırsa,Anavarza gibi bir antik kentin kurulması mümkün görülmemektedir. Bu yüzden, 700 yıl gibi uzun bir süre Anadolu’ya ve dolayısıyla Çukurova’ya egemen olan Hititler üzerinde yoğunlaşmak gerekir.
Anavarza kale ve şehri, çeşitli kültürlerin birbirini etkilediği ve zamanla da kaynaştığı önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Zafer takı yakınlarında bulunmuş bir yazıtta, iki kez depremlerle yerle bir olmuş kent surlarının kimler tarafından ve kim zamanında onarıldığından bahsedilmektedir.
Evet Anavarza hakkında verdiğimiz bu kısa tarihi bilgiden sonra gelelim asıl konumuza.
Büyük bir medeniyete ev sahipliği yapmış ve gezdiğinizde hayranlığınızı gizleyemeyeceğiniz ve özellikle iyi bir inceleme yaptığınızda Anavarza’yı inşa eden insanların nasıl çalışkan olduklarını ve o çağlarda dahi büyük bir mimarlık bilgisine sahip olduklarını göreceksinizdir.
Fakat maalesef günümüzde asıl görmesi gerekenler ise Anavarza’nın yavaş yavaş yok olduğunu bir türlü göremiyorlar.
Gerek yöre insanlarının bilinçsiz bir şekilde kale ve surlarını tahrip etmesi, gerekse ilçemizi yöneten bürokratlarımızın yıllardır boş laflarla atıp tutmaları nedeniyle Anavarza yavaş yavaş erimektedir.
Buranın sit alanı olması nedeniyle köyde yaşayan insanlar evlerine bir tuvalet kuyusu dahi yaptıramazken yıllardır Toki benzeri konutlara geçeceklerini ve köyü boşaltacakları günün hayalini yaşamışlardır.
Günümüze kadar Adana Valileri, Kozan Kaymakamları, İl Genel Meclis Üyeleri, Kozan Belediye Başkanları buraya defalarca gelmişler, folklor etkinlikleri ile karşılanmışlar, şunu yapacağız, bunu yapacağız diye atmışlar tutmuşlar ama laftan başka elle tutulur, gözle görülür bir iş başaramamışlardır.
Neden mi diyeceksiniz? Bu hafta Milli Eğitim Bakanlığı organizasyonu ile Malatya ilinden 6 otobüs dolusu toplam 260 kişilik öğrenci ve öğretmen Anavarza kalesini gezmek için yöremize geldiler. Gezi jandarma tarafından sağlanan büyük bir güvenlikle gerçekleşti. Fakat her kesin asıl dikkatini çeken büyük bir medeniyet şehri diye bahsettikleri Anavarza’nın o iğrenç yolları idi. Otobüsler yol üzerindeki çukurlara düşmemek için adeta cambazlık yapıyordu.
Köyün içine geldiğinizde ise hiç de hoş olmayan, hiçbir çevrecilik düzeni olmayan ve tarihi bir mekâna yakışmayan bir ortamla karşılaşıyorsunuz.
Malatyalı öğrencilerin gezilerinde gerçekten takdir edilecek insanlar İlçe Milli Eğitim Şube Müdürü Ümit Özalp Kunt, Tarihçi – Yazar Abdurrahman Kütük ve o sıcakta özveri ile görevlerini yapmaya çalışan ilçemiz Kozan’ın değerli basın mensupları idi.
Şunu çok iyi bilmek gerekiyor ki buraya yalnızca Malatya’dan öğrenciler gelmiyor. Anavarza gerek yurt içinden gerekse yurt dışından her gün yüzlerce kişiyi ağırlıyor. Ama ziyaretçilerin kullanacağı adam gibi bir tuvaleti dahi burada göremiyorsunuz.
Şimdi gerek Kozan Kaymakamının, gerek Kozan Belediye Başkanının, gerek İl Genel Meclis Üyelerinin, Kozan Kent Konseyinin ve özellikle buraya adam gibi bir yol yapamama başarısını gösteren yetkililerin elini vicdanlarına koyup düşünmeleri ve özellikle o yöreye ara sıra gidip yaptıkları çalışmaları yerinde incelemeleri gerekiyor.
Sonuç olarak Anavarza’yı, Efesin birkaç katı büyük bir yer demekle, Anavarza motifli halılar dokutup hediye edilmekle ve yalnızca protokolün katıldığı toplantılarla burayı turizme kazandıramazsınız. Anavarza’yı Efes’le karşılaştırabilmek için Efes’e yapılan hizmetleri buraya sizinde yapmanız buraya sahip çıkmanız gerekiyor.
Bizler gazeteciler olarak hatırlatıyoruz. Bu önemli tarih mirası asırlardır dimdik ayakta kalmış ve günümüze kadar ulaşmış, bakalım sizler sahip çıkarak geleceğe taşıyabilecek misiniz?
